Od „Zrównoważonego Rozwoju” do Regeneracji: Co To Oznacza w Praktyce?
Przez wiele lat koncepcja zrównoważonego rozwoju (sustainability) dominowała w dyskusjach na temat ochrony środowiska, budownictwa ekologicznego oraz zrównoważonego rolnictwa. Zrównoważony rozwój, w dużym skrócie, oznacza podejście, które ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu działalności człowieka na planetę i zachowanie zasobów naturalnych na przyszłość. Jednak podejście to, mimo że pozytywne, często skupia się na "minimalizacji szkód" i może prowadzić do zachowywania status quo, zamiast jego poprawy.
Coraz częściej pojawia się jednak głosy, że zrównoważony rozwój nie jestwystarczający. Regeneracja (regeneration), pojęcie rozwijaneprzez myślicieli takich jak Bill Reed i Daniel Wahl, zakłada nie tylko
minimalizowanie szkód, ale aktywne przywracanie zdrowia ekosystemów, społeczności i systemów ludzkich. Zamiast dążyć do neutralności, regeneratywność stawia sobie za cel poprawę i odbudowę naturalnych systemów.
Zrównoważony Rozwój a Regeneracja: Główne Różnice
1. Zrównoważony rozwój koncentruje się na ograniczeniu szkód i oszczędnymgospodarowaniu zasobami. Jego celem jest zatrzymanie degradacji środowiska na poziomie, który pozwala na jego dalsze istnienie w niezmienionej formie. W praktyce to często oznacza zmniejszenie zużycia energii, ograniczenie emisji CO2 czy poprawę efektywności energetycznej.
2. Regeneracja zakłada aktywne przywracanie zdrowia ekosystemów, ich odtwarzanie i rozwój. To podejście wymaga, aby każdy system – od małych ekosystemów po globalne – mógł rozwijać się i ewoluować w harmonii z innymi systemami, zapewniając długotrwałe korzyści dla natury i ludzi.
Zasady i Praktyki Regeneratywne
Punktem wyjścia dla myślenia regeneratywnego jest postrzeganie świata jako systemu żywych, współzależnych elementów. W systemach tychczłowiek nie jest obcym ciałem, ale ich integralną częścią. Istotą regeneracji jest współpraca z naturą, a nie jej eksploatacja.
1. Całościowe Myślenie Systemowe
Regeneratywne podejście wymaga całościowego spojrzenia na ekosystemy ispołeczności, w których operujemy. Reed w swojej pracy "Shifting Our Mental Model: From Sustainability to Regeneration" wskazujena potrzebę pracy z naturalnymi cyklami i procesami, takimi jak obieg wody, energii, czy materii organicznej, aby przywracać równowagę, a nie tylko ją utrzymywać.
2. Kultura Regeneratywna
Daniel Wahl, w swojej książce "Designing RegenerativeCultures", rozwija koncepcję regeneratywności na szerszą skalę –na poziomie społecznym i kulturowym. Zamiast koncentrować się wyłącznie na technicznych rozwiązaniach dla problemów ekologicznych, Wahl sugeruje, że
regeneracja musi obejmować wszystkie aspekty ludzkiego życia: od ekonomii po edukację i politykę. Kultura regeneratywna to taka, w którejrozwój jednostki i społeczności jest nieodłącznie związany z poprawą zdrowia środowiska naturalnego.
3. Praktyki Regeneracyjne w Rolnictwie
Rolnictwo regeneratywne to doskonały przykład praktycznej aplikacji tejfilozofii. Opiera się ono na takich praktykach jak agroleśnictwo, rotacyjne wypasanie zwierząt, tworzenie naturalnych barier roślinnych czy kompostowanie. Każda z tych praktyk ma na celu nie tylko ochronęgleby, ale także jej aktywną odbudowę, zwiększanie bioróżnorodności oraz poprawę zdolności retencyjnych gleby.
Praktyczne Przykłady Regeneratywności
1. Zarządzanie Wodą
Regeneratywne zarządzanie wodą to przykład działania, które zakłada nie tylko oszczędność wody, ale również poprawę zdolności krajobrazu do jej retencji. Na przykład projektowanie systemów zbierania wody deszczowej w gospodarstwach rolnych czy budowanie bioretencji w miastach może pomóc w odbudowie naturalnych cykli wodnych.
2. Odnowa Gleb
Wielu regeneratywnych rolników, w tym takich jak Allan Savory, wskazuje na praktyki takie jak agroleśnictwo (łączenie upraw z lasami),które nie tylko odbudowują żyzność gleby, ale również poprawiają jej zdolność do sekwestracji węgla.
3. Społeczności Regeneratywne
Jak pisze Carol Sanford w książce "The Regenerative Life", regeneracja odnosi się nie tylko do ekologii, ale również do regeneracji społecznej. Społeczności regeneratywne to te, które dążą do
samowystarczalności, współpracy i dzielenia się zasobami w sposób, który wspiera wzajemny rozwój jednostek i środowiska.
Podejście regeneratywne wykracza daleko pozazrównoważony rozwój, proponując nowy paradygmat działania, który koncentrujesię na poprawie stanu naturalnych i społecznych ekosystemów. Dzięki pracy takich osób jak Bill Reed czy Daniel Wahl mamy dziś narzędzia i koncepcje, które mogą nam pomóc nie tylko przetrwać, ale także rozkwitać jako zintegrowana część systemu życia na Ziemi.
Literatura i Źródła:
- Reed, B. (2006). Shifting Our Mental Model – “Sustainability” to Regeneration. Rethinking Sustainable Construction 2006.
- Wahl, D. (2016). Designing Regenerative Cultures. Triarchy Press, Charmouth, Dorset.
- Sanford, C. (2020). The Regenerative Life. Carol Sanford Institute.
- Savory, A., Butterfield, J. (2016). Holistic Management: A Commonsense Revolution to Restore Our Environment.